Voor de nabestaande van een lief met kanker.
Rouw en verlies, hoe kom je de feestdagen door?
Rouwen is niet loslaten, maar anders leren vasthouden. Rouwen is leren leven met het gemis, leren omgaan met het blijven houden van iemand die er niet meer is.
Het is het onder ogen zien van het verlies, het ervaren van pijn. Het vinden van het antwoord op hoe te leven zonder je lief en het koesteren van de herinnering.
Moeilijke dagen bij rouw
Tijdens de (eerste) speciale dagen, de verjaardag, kerst, oud en nieuw, is het verlies voor een nabestaande vaak erg voelbaar en pijnlijk. Hoe kom je zo’n dag door, hoe vul je zo’n dag in? Misschien zie je er wel erg tegen op? Misschien wil je ze wel overslaan, maar ze zullen blijven die speciale dagen, je kunt ze niet afschaffen.
Rouw heeft tijd nodig en kent moeilijke dagen en periodes. Zelfs na jaren kunnen er momenten blijven met verdriet om het gemis van je lief.
Hoe kom je zo’n dag door?
Vraag je af wat bij jou zou passen, wat jij wel of niet prettig zou vinden, wat jou zou kunnen helpen. Bedenk dat pijn en verlies bij het leven hoort. Dat het moeilijke dagen mogen zijn. Dat ze horen bij het leren omgaan met het blijven houden van iemand die er niet meer is. Ben je een open persoon, gewend om emoties te uiten? Of is dit juist erg moeilijk voor je? Hoe en met wie voel jij je het meest op je gemak? Wat zou jou kunnen steunen tijdens deze dagen? Met wie deel je deze moeite met de feestdagen en het grote gemis, zou jij of kunnen jullie daarin iets betekenen voor elkaar? Heb je een gedenkplekje voor je lief? Zou je er misschien een engeltje of kaarsje bij willen zetten, of maken dit soort dingen je juist te verdrietig, voelt het te heftig. Verdriet mag en een traan of meerdere ook. Maar ook afleiding en het leuk hebben mag. Misschien kun je ook iets bedenken wat ergens in het midden ligt?
Tradities, het gemis een plekje geven
De tradities wat veranderen kan een beetje helpen. Vasthouden aan alles zoals je samen met je lief deed tijdens de feestdagen, zal het gevoel dat het niet hetzelfde is versterken. Probeer een keuze te maken die passend voor jou is, wat goed voor jou voelt. Wel samen eten, maar niet het gebruikelijke menu, of uit eten met zijn allen in plaats van thuis. Een van te voren afgesproken moment met aandacht voor jullie gemiste dierbare kan ook helpend zijn. Het gemis op deze dag een plekje geven. Samen even naar het graf, of een kaarsje branden in de kerk, een wensballon oplaten, een boompje planten, bijvoorbeeld.
Vrijheid, ruimte en aangeven wat jij nodig hebt
Momenten tijdens deze dagen dat het verdriet en gemis even heftig binnenkomt, zijn vaak niet te voorkomen. Ook kan het heel dubbel zijn, dat je werkelijk even heerlijk geniet en lol hebt en daar misschien ook weer van schrikken kunt. Voel je nergens schuldig over, beide is heel normaal, je mag begrip verwachten vanuit je omgeving. Goed is ook om van te voren aan te geven hoe deze dag voor je is en wat je wel en niet prettig denkt te gaan vinden. Doe dat ook als je bijvoorbeeld de behoefte krijgt om je even terug te trekken, geef het dan gewoon aan. Of als er spontaan herinneringen worden opgehaald en je merkt dat dit te moeilijk voor je voelt, trek je dan even terug of vraag ze om het niet te doen, omdat het nu te moeilijk voor je is. Geef aan wat jij nodig hebt. Wat overigens ook juist wel herinneringen ophalen kan zijn.
Tips voor de feestdagen voor mensen die rouwen
- Bereid je voor op het (kerst)feest ook al heb je daar geen zin in. Het is er nu eenmaal. Je kan het niet afschaffen.
- Vraag je af wat je prettig zou vinden en wat juist niet.
- Geef duidelijk bij de anderen aan wat je graag zou willen, wat je wel of niet prettig vind.
- Weet dat pijn en verlies bij het leven horen. En dat leren omgaan met dit soort dagen daar bij hoort, dus een traan op een dag als deze mag best. Ook genieten mag.
- Heb geen hoge verwachtingen van de dag, je probeert te doen wat je denkt dat het beste is. Hoe het voor je zal zijn kun je alleen maar inschatten en niet echt weten.
- Zorg dat je wat vrijheid en ruimte hebt, zodat je eventueel eerder weg kunt, of je even terug kunt trekken als je daar behoefte aan hebt. En plan daarom de dagen niet te vol.
Tips voor de feestdagen voor de omgeving van rouwenden
- Toon begrip voor rouw en verlies en vraag de rouwende wat hij/zij graag zou willen.
- Respecteer de wens van de rouwende, ook al begrijp je het niet. Wil de rouwende op kerstavond alleen zijn, respecteer dat dan.
- Let niet alleen op wat iemand zegt, maar ook op hoe iemand het zegt. Niet-verbale signalen zoals gelaatsuitdrukking zijn even belangrijk.
- Blijf beschikbaar. Als de rouwende nu niet wil afspreken, kan hij/zij dat een volgende keer wel weer willen.
- Loop niet weg van de rouwende, toon respect en begrip voor moeilijke momenten en emoties.
- Blijf jezelf. Wees niet bang om per ongeluk iets te zeggen, wat verdriet teweeg brengt bij de rouwende.
- Wordt geen hulpverlener bij verdriet van de rouwende. Hij/zij verwacht niet dat je het verdriet kunt wegnemen, een blik, schouderklopje etc. is vaak al voldoende.
Meer over rouw en verlies:
- nabestaande op “Als kanker je lief is”
- als iemand rouwt blog op als “kanker je lief is”, over hoe omgaan met iemand die rouwt
- online chatten over verlies op www.pratenoververlies.nl chatten met ervaringsdeskundigen.