Relatie en intimiteit.
Elke relatie heeft een eigen vorm van intimiteit. Even een hand op de knie van de ander, een liefkozende aai over het hoofd, een streling van de wang, een kus, lieve woordjes, een plagerijtje en seks, allemaal uitingen van jullie genegenheid en liefde voor elkaar. In een intieme relatie geef je jezelf letterlijk en figuurlijk meer bloot. Het meest intiem zijn natuurlijk de liefdesrelaties, waar intimiteit en seks vaak een grote rol speelt.
Kanker en verstoring van de intimiteit
Met kanker komt ook vaak een verstoring in jullie intimiteit. Ziek zijn of pijn hebben, kan maken dat diegene zich meer terugtrekt in zichzelf. Als naaste doe jij dat mogelijk ook. Je richt je misschien meer op zorgtaken, of bent van alles aan het regelen. Misschien moeten ook uitslagen of diagnoses nog bij jullie landen, is er nog ruimte nodig om te beseffen wat het voor je betekent. Of is er nog tijd nodig om aan een nieuwe situatie te wennen. Jezelf openen, zoals gebeurt bij het geven en ontvangen van liefkozingen en genegenheid, is dan soms niet mogelijk. Omdat er emoties los kunnen komen die nog te bedreigend voor je kunnen zijn. Of emoties naar boven kan brengen waarvan je nog niet wilt dat de ander die bij je ziet. Als je jezelf bijvoorbeeld groot wilt houden. Na een tijdje komt daar meestal wel weer meer ruimte voor. Lastig kan het zijn als jullie verschillen in jullie behoeftes, wel begrijpelijk misschien, maar dan kan ruimte geven en wachten toch zwaar zijn.
Problemen met intimiteit.
Soms kan intimiteit of seks ook moeizaam blijven gaan en problemen geven voor jullie beiden of bij één van jullie. Als jou lief zich terug blijft trekken bijvoorbeeld, of als er grote veranderingen zijn. Zoals er anders uit gaan zien door de kanker, of beperkingen die zijn ontstaan. Vaak kunnen er dan allerlei gedachten of moeilijke gevoelens zijn die het lastig kunnen maken om met elkaar om te gaan. Het kaal worden door chemo, jezelf of ook je lief minder aantrekkelijk vinden. Lastige beperkingen of veranderingen, zoals een borstamputatie, een stoma, impotentie, littekens, beperkingen in de beweging enz. Het zien ervan kan jullie herinneren aan je angst of ook jouw verdriet en daardoor misschien een wat afstotelijk of afwerend effect op je hebben. Dat is heel normaal en hoort bij het proces van accepteren en verwerken en heeft altijd wat tijd nodig. Bij de één wat meer dan de ander. Een ander voorbeeld is het moeilijk vinden dat jij of je lief zin blijft houden in seks met elkaar en de ander daar niet open voor kan of wil staan. Je kunt je daar dan misschien schuldig over voelen.
Aanpassingen seksueel.
Ook praktisch kunnen er veranderingen zijn die op seksueel gebied veel aanpassing vragen. Sommige kankers hebben grote invloed op de mogelijkheden voor seks met elkaar. Vaginale droogheid en pijn bij geslachtsverkeer, erectieproblemen, een stoma, of een borstamputatie en slik- of ademproblemen bijvoorbeeld, zullen seks zoals jullie hadden en gewend waren anders maken. Hulpmiddelen of opnieuw leren hoe jullie vorm kunnen geven aan jullie seksualiteit is dan nodig. Als het goed is, is daar tijdens het hele proces van de kanker ook aandacht voor en zullen jullie informatie krijgen van de arts of bijvoorbeeld de oncologieverpleegkundige. Mocht dat niet zo zijn, zou je er naar kunnen vragen of zelf informatie opzoeken bij de betreffende vorm van kanker en bijvoorbeeld de patiëntenvereniging daarvan.
Zelf heb ik een stoma en weet ik dat er (sexy) stoma buikbanden zijn, bijvoorbeeld. En ik weet ook dat het aanpassing heeft gevraagd voor mijzelf en mijn man om met deze nieuwe situatie om te gaan. Het erover praten met elkaar, die eerste keren dingen uitproberen, het wat bizarre en onwennige daarbij. Zelfs het hier nu daarover schrijven, voelt niet echt prettig, maar ik denk dat belangrijk is om hier open over te zijn in je relatie. En daarom geef ik mezelf hier als voorbeeld daarvoor. Het zal dus altijd wel een beladenheid hebben om over deze dingen met elkaar te praten. Wederzijds begrip en respect over hoe het voor jullie is en elkaar de ruimte geven is dan belangrijk. Mijn man en ik hebben met elkaar toen besproken dat we het als een uitdaging gingen benaderen. Best wel bizar en eigenlijk hebben we gewoon heel veel gelachen en kwam er allemaal niet veel van terecht. Maar veel ijs was er daardoor wel al gebroken.
Belangrijk is ook dat er naast seksualiteit altijd veel mogelijk blijft op gebied van intimiteit, zoals knuffelen, elkaar strelen, masseren, samen douchen. Vaak hoor je bij stellen dat de intimiteit intenser is gaan voelen en nog belangrijker is geworden.
Tot slot is het belangrijk te beseffen dat lichamelijk contact en seks in elke relatie anders zal zijn en heel persoonlijk is. Hoeveel en hoe vaak en op welke manieren, is iets van jullie beiden, wat jullie samen vrijwillig en op elkaar afgestemd vorm geven. Daar is nooit een goed of fout. Wezenlijk is dat jullie er beiden tevreden en gelukkig mee zijn of dat in een nieuwe situatie kunnen gaan worden.
Tips
- Als je gevoelens van schaamte of schuld krijgt en je die belemmeren bij het hebben van intimiteit of seks, probeer dan voor jezelf helder te krijgen waar dit door komt. Besef jezelf dan ook dat deze gevoelens voortkomen uit het juist graag goed en beter willen kunnen omwille van de ander. Anders zou je geen schuld of schaamte voelen. Is er iets wat je moeilijk vind om te zien, of aan te raken misschien. Ben je misschien bang om geen erectie te krijgen bijvoorbeeld, of geen orgasme. Of ben je bang om pijn te doen of iets verkeerds te doen. Weet dan dat je dat naar of moeilijk mag vinden en dat het normaal is. Vertel het dan de ander, praat er over met elkaar, ook al is het moeilijk. Wees eerlijk, zeg dat je je schuldig voelt en je schaamt en waarom. Het geeft vaak lucht, duidelijkheid, openheid en wederzijds begrip en respect voor elkaar. Vaak ontstaat er dan een goed gesprek en komen jullie nader tot elkaar.
- Misschien vraag je je af wat de ander van je vind en ben je bang tekort te schieten. Ben ik nog wel aantrekkelijk? Mag ik het wel moeilijk vinden om hem/haar zo te zien? Vraag het en geef aan dat het moeilijk voor je is om te vragen, zeg ook dat je een eerlijk antwoord wilt en wees er op bedacht dat het een bevestigend antwoord kan zijn. Vaak valt het antwoord dan best mee en is het niet zo heftig als waar je misschien bang voor was. En ook hier zal de openheid lucht geven en de mogelijkheid geven om samen te kijken hoe jullie hier het beste mee om kunnen gaan.
- Moeten jullie wennen aan aan andere vorm van seksualiteit. Bespreek dan met elkaar hoe jullie dit willen gaan doen, hoe jullie daar beiden tegen aan kijken en hoe dat voelt voor elk van jullie. Veel dingen van de twee tips hierboven komen dan ook vaak aan de orde. Wees je bewust van je eigen drempels en ook van die bij de ander. (afvragen of je het wel fijn zult vinden, glijmiddel gebruiken, een prothese, bang pijn te gaan doen/pijn te gaan voelen, een stoma die los zou kunnen laten…) Probeer de verwachting van de seksualiteit zoals jullie gewend waren los te laten. Bijvoorbeeld de dingen waardoor je opgewonden kon raken van elkaar en die jullie normaliter belangrijk en fijn vonden. Heb ook geen verwachtingen bij zo’n eerste keer, het is nieuw, onwennig en er valt nog van alles te leren en nieuw af te stemmen bij elkaar. Probeer het te zien als iets nieuws, wat jullie samen willen gaan uitproberen. Maak eventueel samen een plan. Zie het desnoods als een taak wat jullie met elkaar afspreken te willen gaan doen , mits jullie dat natuurlijk beiden willen en daar klaar voor kunnen zijn. Succes!
Tips voor een gesprek
In de tips hierboven schrijf ik geregeld dat er met elkaar over praten moeilijk, maar ook belangrijk en helpend kan zijn. En vaak is het helpend, maar soms kan het ook niet goed gaan of gewoon moeilijk zijn.
- Het kan bijvoorbeeld zijn dat het niet goed lukt om ook overtuigd te zijn van de ander. Bijvoorbeeld of hij/zij echt wel echt begrip heeft en het echt niet zo erg vind, als hij/zij zegt. Vraag je dan af wat jij nodig hebt om wel overtuigd te raken. Kijk daarbij ook of dit probleem meer bij jou ligt of bij de ander. Misschien dat je er dan overheen kunt stappen en je kunt gaan geloven wat de ander zegt. Of dat je anders opnieuw een gesprek erover hebt, waarbij je aangeeft dat het toch nog moeilijk voor je blijft en waardoor.
- Het kan ook zijn dat praten met elkaar en communicatie gewoon niet jullie sterkste punt is binnen jullie relatie, dat jullie of één van jullie gewoon niet zo’n prater en meer een binnenvetter is. Veel vragen stellen kan dan lastig zijn en weerstand geven bij iemand die niet zo’n prater is. Beter is dan te vertellen waar je mee zit en wat je zou willen. Als het gesprek dan niet op gang komt, is het vaak beter om het even zo te laten en er later nog een keer over te beginnen. De boodschap is dan al gebracht en maakt het een volgende keer vaak wat gemakkelijker om over te gaan praten.
- Er kan ook een emotioneel probleem opspelen bij één van jullie beiden, waardoor een gesprek extra moeizaam kan zijn. Zoals een depressieve fase misschien, of gestrest zijn en een korter lontje hebben. Als een gesprek beginnen niet gaat, of gesprekken te moeizaam lopen, zou je kunnen besluiten het nog even aan te zien en te wachten. Afhankelijk van het emotionele probleem en of het je wel of niet zo hoog zit, kun je besluiten het geheel nog even aan te zien. Bijvoorbeeld je wat verwaarloosd te voelen, of misschien minder aantrekkelijk of geliefd. Misschien denk je dat je nog wat tijd nodig hebt om aan de situatie te wennen of ook aan het idee of het moment om (opnieuw) een gesprek te beginnen. En dat is prima, maar probeer dan wel steeds voor jezelf helder te hebben wanneer en waardoor je weet dat het voldoende tijd heeft gehad. Dit om te voorkomen dat het alsmaar uitstellen wordt en het probleem blijft bestaan en misschien zelfs zou kunnen gaan toenemen. Het kan ook zijn dat het je hoog blijft zitten en dat je er zelf niet goed uitkomt wat te doen. Je zou dan kunnen proberen het met iemand die je vertrouwd te bespreken. Het kan heel helpend zijn als iemand met iets meer afstand met je meedenkt. Een andere tip is dat wanneer het praten met je lief niet lukt je ook zou kunnen overwegen het hem/haar te schrijven.
- Tot slot, zoek hulp als jullie er niet uitkomen. In een situatie met kanker en de druk die het vaak geeft op een intieme relatie is het helemaal niet raar dat er problemen kunnen ontstaan. Misschien is er iemand in jullie omgeving met wie je de situatie zou kunnen bespreken, de huisarts zou bijvoorbeeld zo iemand kunnen zijn. Anders mag mij een mail gestuurd worden en zal ik contact opnemen.