Leven met onzekerheid
Het verlies van onbekommerdheid. Sommige naasten zullen zich herkennen in deze uitspraak: “Je weet wel dat iedereen kanker kan krijgen, maar je denkt dat het je deur wel voorbij zal gaan” Ook geven zowel naasten als de kankerpatiënt zelf vaak aan dat er met de kanker een einde komt aan de onbekommerdheid. En vele vragen zich vaak lang af of het ooit wel weer terug kan komen. Ikzelf, genezen van kanker en ook een naaste, kan ook (nog?) niet zeggen of het weer terug komt zoals het vroeger was. Maar naar verloop van tijd lijk je je weg erin te kunnen vinden, ga je het je minder afvragen, volgens mij. Ik denk dat het wel slijten zal, maar dat het wel erg veel tijd nodig heeft. En dat het een gevoelig plekje blijft als het ware, waar je toch gemakkelijk weer aan herinnert zult blijven.
Accepteren van onzekerheid.
Er zijn mensen die het lijken aan te kunnen voelen, maar vaker komt kanker heel onverwacht. En met haar komt onzekerheid, geen controle en vaak ook angst. Hoe zal het gaan, hoe zal het aflopen, gaat het terugkomen? Het is weer heel persoonlijk en dus verschillend hoe je als naaste of kankerpatiënt hier mee omgaat. Misschien ben je gelovig en vind je houvast in je geloof, of ben je gewoon door en door een eeuwige optimist. Of ook heel anders, juist een pessimist, die liever van het ergere uitgaat, zodat het uiteindelijk altijd alleen maar zal meevallen. Misschien ook meer iets van tussen beiden, of per dag verschillend. Het is natuurlijk ook weer afhankelijk van het verloop, vaker hoopvol geweest en dan toch een heel tegenvallend slecht nieuws gesprek krijgen. Of de diagnose krijgen, uitgaan van het erge en dan meevallend goed nieuws krijgen. Er is geen goed of fout, iedereen is verschillend en voor alles valt iets te zeggen. De verschillende reacties en het omgaan met onzekerheid en eventueel bijkomende angst, kan soms wel wat lastig zijn in de omgang met elkaar. Tussen jou en je lief met kanker, of ook met andere betrokken in de omgeving. Optimistisch gestemd of als je misschien een dag of periode hebt dat je niet zo bezig was met de onzekerheid, is het vaak niet zo prettig om dan van iemand te horen dat deze zich zorgen maakt en wel bang is of zelfs het gevoel heeft dat er nare berichten zouden kunnen komen. Het is dan lastig om begrip voor elkaar te kunnen hebben. Ook dat is vaak niet te voorkomen en zul je als naaste waarschijnlijk zeker wel tegenkomen. Lastig is het dan vooral omdat het je emotioneel dan ook raakt. Je voelde je goed, maakt je geen grote zorgen, of was er juist even niet mee bezig en raakt het je als dat verstoord dreigt te worden. Andersom wil wil degene die zich zorgen maakt of angstig is het met je delen en hoopt misschien troost of steun te vinden. Misschien loopt het ook helemaal niet zo’n vaart en valt het best mee, maar het kan ook allemaal net even ongelukkig uitkomen.
Leven in het nu.
Voor het leven met onzekerheid, hoor je ook vaak bij de naasten en de kankerpatiënten, dat ze meer gaan leven met de dag, of in het nu. Niet bezig zijn met later of hoe het vroeger was, maar je op het nu richten of op deze dag. Jezelf afleiden ook door leuke dingen te doen, door te genieten van de kleine dingen. De bekende bucket-list, hoor je ook wel vaker. De dingen gaan doen die je altijd nog wilde “nu kan het nog!”
Tips
Dus hoe doe je dat leven met onzekerheid? Dat vind ik een moeilijke vraag.
Algemeen: Ik denk dat leren leven met onzekerheid een onderdeel is van wat ze rouw en verlies noemen. Het is dus vooral een proces, iets wat in de eerste plaats zijn tijd nodig zal hebben. Mild zijn voor jezelf en jezelf de ruimte en de tijd geven. Dat is gemakkelijk gezegd, maar zal zeker bij tijd en wijle ook moeilijker zijn. De emoties en fasen in het proces gaan zoals ze gaan en ongeduld en frustraties komen daar vaak ook bij. Blijf dus mild ook als het even niet gaat als je liever zou willen.
Leven in het nu: Onzekerheid gaat over toekomst, over niet weten wat de volgende dag(en) je brengen zal. En als er angst is, geeft het spanning en stress. Leven in het nu en dus niet focussen op wat er zoal komen gaat is dan de bedoeling. Dat kan natuurlijk gewoon afleiding zijn, dingen doen waardoor je even niet je gedachten hebt bij wat er zou kunnen gaan komen. Dat is ook prima, alleen kunnen je gedachten zo op de voorgrond staan, dat het niet goed lukt. Dan helpt het niet en je kunt ook niet voortdurend afleiding zoeken. Als je dan bijvoorbeeld moe bent en gaat rusten, komt het dan alsnog en kun je er misschien niet door slapen of uitrusten. Je er helemaal voor afsluiten en alsmaar afleiding zoeken, zal dus uiteindelijk niet lukken. De kunst is denk ik een middenweg vinden. Eentje die goed voor jou is en goed bij jou past. Goed voor jezelf zorgen, en je wat vaker afvragen hoe het met je gaat en wat je nodig hebt. Vanuit de mindfulness doen ze dat ook. Ontspannen en voelen hoe je je voelt, met liefdevolle aandacht en opmerken welke gedachten en beelden er opkomen terwijl je je ontspant. Ook als daar emoties bij komen, zoals verdriet. Je kunt het dan toelaten en gewoon liefdevol laten komen of op een zachte manier je aandacht terug brengen naar je ademhaling als de emoties te heftig zijn of worden. Het effect is dan dat je in de eerste plaats even tot rust komt en eigenlijk ook even ruimte geeft die nodig is voor verwerking, al is het misschien maar kort. Mindfulness leert je zo ook met meer aandacht om je heen te kijken en te voelen of te horen. Dat is dan een ontspannende afleiding, waarbij je ook dan steeds als je merkt dat gedachten of gevoelens opkomen die spanning of stress geven, je aandacht op een zachte manier weer terug kunt brengen. Het genieten van de kleine dingen, zoals je kankerpatiënten en hun naasten wel hoort zeggen en het leven in het nu.
Daarnaast, of als het je helemaal niet aanspreekt, kun je ook gewoon even kijken wat allemaal goed bij jou zou passen. Ben je een prater en lucht het je op je verhaal te doen, doe dat dan vooral. Is er even niemand, misschien kun je dan je gedachten opschrijven, van je af schrijven. Of ook je emoties op een creatieve manier uiten. Misschien heb je baat bij wandelen in de natuur, of is juist sportief bezig gaan en je heerlijk leeg voelen daarna wat bij jou past. En als je het niet goed weet, wat goed bij jou past en jou helpt, zou je gewoon wat dingen kunnen gaan uitproberen misschien. Helpend is ook eigenlijk altijd, dat je in de planning leuke, ontspannende dingen heb staan om naar uit te kijken. Een uitstapje bijvoorbeeld, naar de film/theater, naar vrienden, strandwandeling, weekendje weg etc.
Het is een proces. Verwacht niet dat je het perfecte recept kunt vinden om te leven met onzekerheid. Het zal een proces zijn, wat vooral tijd nodig heeft. En vind je het moeilijk en heb je behoefte aan hulp, vraag of zoek dan hulp. Misschien in je omgeving of ondersteuning via de huisarts en een verwijzing, (psycholoog, praktijkondersteuner, minfullness bijv.) Ook zou je aan de Oase kunnen denken. Je bent er dan even uit en wordt geholpen met het vinden van wat goed is voor jou om te doen.